Narcizam i današnja kultura
U svakodnevnom životu često možemo naići na termin narcizam ili narcistička ličnost. Što je to narcizam, koje su njegove karakteristike? Jeste li i vi narcistička osoba i u kojoj mjeri?
U Psihologijskom rječniku (2005.) narcizam se opisuje kao samoljublje, prekomjerno bavljenje samim sobom, a narcistički poremećaj ličnosti se očituje u pretjeranom pridavanju važnosti samom sebi, precjenjivanju vlastite vrijednosti, snažnoj potrebi za pažnjom i obožavanjem, povećanoj osjetljivosti na svaku kritiku te sklonosti iskorištavanja drugih. Rekli bismo da su to ljudi koji su sami sebi najvažniji i koji druge ljude cijene dok ih obožavaju te da ne podnose ni najmanju kritiku.
Narcizam je dobio ime prema grčkom mitu o lijepom mladiću Narcisu koji se zaljubio u svoj odraz u jezeru ne shvaćajući da je to on. Tako je dugo i neprestano gledao sebe i divio se svom odrazu sve dok nije pao u jezero i utopio se. Za naše shvaćanje narcizma bitan dio priče je to da se zaljubio u svoju sliku, a ne u sebe. Tako je on zaboravio na sve svoje ostale potrebe, jer mu je vlastita slika o sebi bila važnija od svega. U mitu o Narcisu također možemo pročitati da je bio toliko lijep da su se drugi zaljubljivali u njega, ali on ih je sve bezosjećajno odbio i da nikoga nije volio, osim sebe samoga. Njegova najsnažnija potreba je bilo divljenje samom sebi.
U današnjoj kulturi je velik utjecaj i prisutnost medija i društvenih mreža, a oni nas svakodnevno bombardiraju slikama savršenih tijela, lijepih mladih lica. Stalno se stvaraju nove zvijezde u svijetu mode, glazbe, filma, pa to itekako podržava narcizam kao nešto poželjno i dobro. Velik je problem što ljudi često postaju popularni i to preko noći, često vrlo mladi, pa im je teret slave i popularnosti još teže nositi.
Za narcizam je karakteristično da naše mišljenje o sebi jako ovisi o drugima, mislimo da vrijedimo onoliko koliko pratitelja imamo na društvenim mrežama, koliko imamo pozitivnih komentara i koliko smo u skladu s trenutnim standardima ljepote i mladosti. Svi smo svjesni da su te vrijednosti površne, ali ipak ponekad padnemo na to jer živimo u takvoj kulturi i takve poruke je gotovo nemoguće izbjeći.
Svi u sebi imamo narcistični dio, samo je pitanje u kolikoj mjeri je to izraženo. Jedna od karakteristika narcizma je grandioznost. Želimo biti idealne supruge, majke koje nikada nisu pogriješile, uspješne poslovne žene. Tko to može izdržati? Ne treba posebno napominjati da mediji i društvene mreže jako pridonose ovoj slici i često nailazimo na članke o savršenim domovima, uglađenim manirima, lijepoj i skupoj odjeći i predivnim iskustvima s nezaboravnih putovanja, a sve popraćeno prekrasnim slikama na mrežama. To utječe na nas, htjeli mi to ili ne, premda smo svjesni da se na društvene mreže stavlja idealizirana slika sebe, ona koju želimo pokazati na van. Tako je lako osjećati se manje vrijednima, manje lijepima, manje uspješnima, što je samo druga strana medalje koju vežemo uz narcizam.
Ljudi s izraženim narcizmom jako ovise o mišljenju drugih ljudi, ambiciozni su a važno im je tuđe divljenje, moć i kako izgledaju drugima. Oni stalno traže nagradu i poticaje izvana. Ako nagrada ne dođe, onda nastoje biti još bolji u poslu, kao ljubavnici ili kao majke. Trude se bez uvida da li je kritika osnovana ili ne. Kada mi se drugi dive, sve je u redu. Ako pak nemaju udivljenje, napravit ću sve da ga dobijem, što znači da nisam slobodna nego se rukovodim tuđim reakcijama, a ne svojim unutarnjim potrebama i osjećajima.
Na površini su narcisi uglavnom socijalno dobro prilagođeni, mogu imati dosta prijatelja (ili bolje reći poznanika) ali drugi ljudi im često služe da bi postigli svoje ciljeve ili da bi održavali svoju sliku o sebi. Narcisi često misle da zaslužuju ono što žele pod svaku cijenu i okupirani su samima sobom. Lako ih je povrijediti, osjetljivi su, ali pritom ne vode računa o drugima. Oni su sebi na prvom mjestu. No, negdje u dubini duše imaju svijest da je to maska i silno se boje vlastite praznine. Zato toliko žive na van, zato su prisutni na društvenim mrežama, hvale se, pokazuju svoje uspjehe. Ako ih se konfrontira ili kritizira, lako se uvrijede i može se dogoditi da prekinu odnos.
Narcizam ima mnogo različitih lica i nekada ga nije lako prepoznati. Očit je kada osoba radi sve kako bi bila u središtu pozornosti. Ali, narcizam je čest i kod ljudi koji puno pomažu drugima jer na taj način održavaju sliku o sebi kao o dobrima i opet su u središtu pozornosti. Jer, ako ja pomažem drugima, oni me trebaju a to znači da vrijedim. Što bi se dogodilo kada bi prestali pomagati? To nikako ne znači da ne trebamo pomoći drugima u nevolji, ali je pitanje motiva zašto to radimo – zbog drugih ljudi koji su u potrebi ili zbog sebe samih? Narcistični mogu biti tihi i sramežljivi ljudi koji čekaju da ih drugi „otkriju“, kao da nose skriveno blago.
Kao što sam već napisala, narcisoidnost svi imamo, samo je pitanje koliko je ona izražena. Ona čak do neke mjere može biti potrebna i zdrava. Dobro je da volimo i cijenimo sebe na zdrav način, ali i da možemo podnijeti kritiku drugih i da smo relativno neovisni od drugih i od vanjskih okolnosti.
U literaturi se spominje termin narcistička povreda koja se dogodi kada se sruši naša slika o nama samima. Tada mislimo da smo jako loši, da smo sve pogriješili, neki imaju osjećaj da su upali u prazninu ili u „crnu rupu“ i to im je strašno za podnijeti. Kao da im je netko izmaknuo tlo pod nogama. Osoba u sebi nosi puno srama, nelagode, anksioznosti.
Kako prepoznati narcizam i kod sebe i kod drugih? Osobine narcističnih osoba jest da su egocentrični i da puno i rado pričaju o sebi, da im je važno da su u pravu, a drugi ljudi ih u suštini ne zanimaju, nema razmjene. Nekada ih možemo prepoznati kao one ljude koji stalno slušaju druge ali nitko o njima ništa ne zna, posebno ne o njihovim problemima. Možemo ih doživljavati kao snažne, a zapravo vrlo teško podnose kritiku i ne čuju druge, jer se brane od vlastitog osjećaja srama. Često kontroliraju ljude i situacije i drugima nastoje ne govoriti o svojim slabim točkama i problemima, jer se tako ruši slika o njima. Važno im je da prikažu sebe kao idealne – da imaju idealan brak, dom, djecu itd.
Također je karakteristično da stalno traže nešto novo, nemirni su, puni su energije. Vrijedni su, a često su i radoholičari, a to je način da stvari drže pod kontrolom. Ispod toga je veliki strah od unutarnje praznine, izgubljenosti, usamljenosti. Oni su ambiciozni jer traže izvana nešto što će ih umiriti i pobjeći od tog teškog osjećaja praznine i gubitka nade.
Što napraviti kada susretnemo narcistične osobine u sebi ili kod nama bliskih osoba? Najvažnije je da budemo blagi i puni poštovanja prema toj osobi ili prema sebi, a posebno da poštujemo osjećaj srama. Važno je ne osuđivati, jer je narcizam, kao i svaki druga struktura ličnosti nastala kao obrana odnosno to je bio način preživljavanja.
Tekst napisala:
Sanda Puljiz Vidović, prof. psihologije, ravnateljica Centra za djecu mlade i obitelj Velika Gorica
LITERATURA:
Psihologijski rječnik (2005): Jastrebarsko: Naklada Slap.
adıyaman masaj salonları
afyon masaj salonları
ağrı masaj salonları
aksaray masaj salonları
amasya masaj salonları
ankara masaj salonları
antalya masaj salonları
antep masaj salonları
ardahan masaj salonları
artvin masaj salonları
aydın masaj salonları
balıkesir masaj salonları
bartın masaj salonları
batman masaj salonları
bayburt masaj salonları
bilecik masaj salonları
bingöl masaj salonları
bitlis masaj salonları
bolu masaj salonları
burdur masaj salonları
bursa masaj salonları
çanakkale masaj salonları
çankırı masaj salonları
çorum masaj salonları
denizli masaj salonları
diyarbakır masaj salonları
düzce masaj salonları
edirne masaj salonları
elazığ masaj salonları
eskişehir masaj salonları
erzincan masaj salonları
erzurum masaj salonları
giresun masaj salonları
gümüşhane masaj salonları
hakkari masaj salonları
hatay masaj salonları
ığdır masaj salonları
ısparta masaj salonları
istanbul masaj salonları
izmir masaj salonları
maraş masaj salonları
karabük masaj salonları
karaman masaj salonları
kars masaj salonları
kastamonu masaj salonları
kayseri masaj salonları
kilis masaj salonları
kırıkkale masaj salonları
kırklareli masaj salonları
kocaeli masaj salonları
kırşehir masaj salonları
konya masaj salonları
kütahya masaj salonları
malatya masaj salonları
manisa masaj salonları
mardin masaj salonları
mersin masaj salonları
muğla masaj salonları
muş masaj salonları
nevşehir masaj salonları
niğde masaj salonları
ordu masaj salonları
osmaniye masaj salonları
rize masaj salonları
sakarya masaj salonları
samsun masaj salonları
siirt masaj salonları
sinop masaj salonları
şırnak masaj salonları
sivas masaj salonları
tekirdağ masaj salonları
tokat masaj salonları
trabzon masaj salonları
tunceli masaj salonları
urfa masaj salonları
uşak masaj salonları
van masaj salonları
yalova masaj salonları
yozgat masaj salonları
zonguldak masaj salonları
adana escort
adapazarı escort
afyon escort
alanya escort
amasya escort
ankara escort
antakya escort
antalya escort
artvin escort
aydın escort
ayvalık escort
balıkesir escort
bilecik escort
bolu escort
bursa escort
çankırı escort
çeşme escort
çorlu escort
didim escort
düzce escort
eskişehir escort
fethiye escort
gaziemir escort
gebze escort
giresun escort
görükle escort
hatay escort
iskenderun escort
ısparta escort
izmir escort
izmit escort
karabük escort
karaman escort
karşıyaka escort
kastamonu escort
kayseri escort
kırıkkale escort
kırklareli escort
kırşehir escort
konya escort
konyaaltı escort
kuşadası escort
lefkoşa escort
malatya escort
manavgat escort
marmaris escort
mersin escort
muğla escort
niğde escort
ordu escort
osmaniye escort
rize escort
sakarya escort
samsun escort
sinop escort
sincan escort
şile escort
tekirdağ escort
trabzon escort
yalova escort
zonguldak escort
çanakkale escort
yozgat escort
nevşehir escort
gümüşhane escort
kütahya escort
tokat escort
bayburt escort
ataşehir escort
avcılar escort
bahçelievler escort
bahçeşehir escort
bandırma escort
beşiktaş escort
beylikdüzü escort
bodrum escort
bornova escort
burdur escort
edirne escort
esenyurt escort
etiler escort
girne escort
gölcük escort
istanbul escort
iznik escort
kıbrıs escort
manisa escort
mecidiyeköy escort
nevşehir escort
pendik escort
silivri escort
bakırköy escort
milas escort
kapadokya escort
serdivan escort
kilyos escort
ağva escort
akçay escort
edremit escort
avşa escort
uludağ escort
kumluca escort
dalaman escort
datça escort
lara escort
kepez escort
demre escort
kemer escort
kaş escort
turgutreis escort
uşak escort
kocaeli escort
bartın escort
maraş escort
sivas escort
urfa escort
batman escort
mardin escort
erzurum escort
erzincan escort
alsancak escort
söke escort
şirinevler escort